Ouderenmishandeling

Wanneer tegen de oudere lichamelijk geweld wordt gebruikt, zoals slaan of schoppen, knijpen, de mond afplakken, aan de haren trekken, gooien met voorwerpen of branden. Iemand bedreigen met of verwonden met een steek- of vuurwapen valt hier ook onder. Soms worden ouderen vastgebonden aan een stoel of bed. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke mishandeling is te weinig of juist teveel medicijnen geven zoals slaapmiddelen.

Hieronder valt bijvoorbeeld pesten, uitschelden, kleineren, dreigen (bijvoorbeeld met uithuisplaatsing), structureel negeren, intimideren, valse beschuldigingen doen, beledigen of bevelen. Ook vernederen, zelfvertrouwen ondermijnen en psychisch onder druk zetten vallen hieronder. 

Hieronder vallen situaties waarin niet voldoende voedsel of drinken wordt gegeven. Of onvoldoende medische, persoonlijke, huishoudelijke (hygiëne) zorg. Worden de geestelijke behoeften van ouderen genegeerd, dan is dat emotionele verwaarlozing. Zoals de behoefte aan aandacht, liefde, emotionele zorg en respect.

Seksueel misbruik is één van de vormen van ouderenmishandeling. Het kan gaan om het ongevraagd en/of ongewenst (laten) aanraken, dwingen om toe te kijken bij seksuele activiteiten en seks hebben zonder toestemming van de oudere (verkrachting). 

Ouderenmishandeling kan ook het gevolg zijn van overbelasting van de mantelzorger. De zorg voor de oudere is de mantelzorger dan teveel geworden. De pleger handelt niet uit opzet. Er is sprake van onmacht en er spelen daarnaast vaak nog andere problemen. De pleger is eigenlijk zelf ook hulpbehoevend. Ouderenmishandeling gaat niet altijd om kwade wil. Soms wordt de zorg voor de oudere iemand te veel. Of deze persoon weet niet goed hoe je met de situatie om kunt gaan. Daardoor kunnen goede bedoelingen langzaam omslaan in verwaarlozing of mishandeling. 

Financieel misbruik betekent dat de oudere wordt bestolen of dat iemand profiteert van de bezittingen van de oudere zonder toestemming. Er wordt bijvoorbeeld geld gestolen (cash of met de bankpas van de oudere), juwelen en andere waardevolle spullen. Of er worden spullen verkocht van de oudere, hij/zij wordt afgeperst of gedwongen het testament te veranderen. Als zorgverleners, of familieleden de zorg(gelden) misbruiken, dan is dit ook een vorm van financiële uitbuiting. 

Probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de situatie. Let op signalen of gedragingen die kunnen duiden op ouderenmishandeling. Dit kan helpen om een beter beeld te krijgen van wat er speelt.

Bijvoorbeeld een buurvrouw, vriend van de familie, familielid of (wijk)verpleegkundige. Je bent vast niet de enige die de oudere kent. Praat met elkaar over je zorgen, want samen weet je vaak meer. Misschien hoorde jij iets en heeft een ander iets gezien. In dat geval kom je er samen achter of er iets aan de hand is. En als je je zorgen deelt, kun je ook samen nadenken over hoe je de oudere kunt helpen.

Als je een moment alleen kunt zijn met de oudere, is een praatje maken een goed idee. Laat merken dat je geïnteresseerd bent in hoe het met hem of haar gaat. Zo weet de oudere dat iemand hem of haar ziet en dat hij of zij niet alleen is. Stel daarna voorzichtig een open vraag over dat waar je je zorgen om maakt. Zo weet je meer over hoe het met de oudere gaat.

Veel ouderen schamen zich voor het misbruik dat plaatsvindt. Ze praten dan ook niet makkelijk over de mishandeling, of herkennen het zelf niet als mishandeling. Vaak is de pleger belangrijk voor hen. Bijvoorbeeld omdat die boodschappen doet, klusjes in huis of de administratie regelt. Of omdat het familie is of een buurvrouw. Houd daar rekening mee in de wijze waarop het gespek met de oudere wordt gevoerd.

De kans is groot dat je niet zeker weet of er iets aan de hand is. Als je je er veilig bij voelt, kun je daarom de persoon die voor de oudere zorgt vragen hoe het eigenlijk gaat. Of praat eens met degene die bij de financiën helpt. Misschien is er niets aan de hand, of wordt de hulp aan de oudere hem of haar simpelweg te veel. Dan heeft ook deze persoon hulp nodig. Maar, je komt er pas achter als je het vraagt.

Financieel misbruik van ouderen kun je ook melden bij de bank waar het slachtoffer een bankrekening heeft. Of bij een notaris met wie gesproken wordt over het vastleggen of wijzigen van officiële documenten van de oudere. Afhankelijk van de situatie geven zij advies over wat je het beste kunt doen. Mogelijk gaan zij zelf ook onderzoek doen.

Hieronder vind je hulporganisaties die jou verder kunnen helpen wanneer jij je zorgen maakt om de veiligheid van een oudere in jouw omgeving.