Navigatie overslaan

Ouderenmishandeling

Wat is ouderenmishandeling?

Ouderenmishandeling is een vorm van geweld binnen een afhankelijkheidsrelatie. De mishandeling vindt vaak plaats door een persoon uit de directe omgeving van de oudere, zoals familieleden, zorgverleners of andere vertrouwenspersonen waar de oudere op een bepaalde manier afhankelijk van is. 

Ouderenmishandeling komt veel voor. Uit onderzoek is bekend dat circa één op de twintig ouderen te maken krijgt met een vorm van ouderenmishandeling.

  • Lichamelijke mishandeling

    Wanneer tegen de oudere lichamelijk geweld wordt gebruikt, zoals slaan of schoppen, knijpen, de mond afplakken, aan de haren trekken, gooien met voorwerpen of branden. Iemand bedreigen met of verwonden met een steek- of vuurwapen valt hier ook onder. Soms worden ouderen vastgebonden aan een stoel of bed. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke mishandeling is te weinig of juist teveel medicijnen geven zoals slaapmiddelen.

  • Emotionele mishandeling

    Hieronder valt bijvoorbeeld pesten, uitschelden, kleineren, dreigen (bijvoorbeeld met uithuisplaatsing), structureel negeren, intimideren, valse beschuldigingen doen, beledigen of bevelen. Ook vernederen, zelfvertrouwen ondermijnen en psychisch onder druk zetten vallen hieronder. 

  • Verwaarlozing

    Hieronder vallen situaties waarin niet voldoende voedsel of drinken wordt gegeven. Of onvoldoende medische, persoonlijke, huishoudelijke (hygiëne) zorg. Worden de geestelijke behoeften van ouderen genegeerd, dan is dat emotionele verwaarlozing. Zoals de behoefte aan aandacht, liefde, emotionele zorg en respect.

  • Seksueel misbruik

    Seksueel misbruik is één van de vormen van ouderenmishandeling. Het kan gaan om het ongevraagd en/of ongewenst (laten) aanraken, dwingen om toe te kijken bij seksuele activiteiten en seks hebben zonder toestemming van de oudere (verkrachting). 

    Bij ouderen is deze vorm van misbruik erg onderbelicht. Veel ouderen vinden het lastig om te praten over seksualiteit, laat staan over seksueel misbruik. Ouderen hebben een specifieke afhankelijkheidsrelatie zodra ze zorg nodig hebben, wat hun extra kwetsbaar maakt voor ook seksueel misbruik. 

  • Ontspoorde mantelzorg

    Ouderenmishandeling kan ook het gevolg zijn van overbelasting van de mantelzorger. De zorg voor de oudere is de mantelzorger dan teveel geworden. De pleger handelt niet uit opzet. Er is sprake van onmacht en er spelen daarnaast vaak nog andere problemen. De pleger is eigenlijk zelf ook hulpbehoevend. Ouderenmishandeling gaat niet altijd om kwade wil. Soms wordt de zorg voor de oudere iemand te veel. Of deze persoon weet niet goed hoe je met de situatie om kunt gaan. Daardoor kunnen goede bedoelingen langzaam omslaan in verwaarlozing of mishandeling. 

  • Financieel misbruik

    Financieel misbruik betekent dat de oudere wordt bestolen of dat iemand profiteert van de bezittingen van de oudere zonder toestemming. Er wordt bijvoorbeeld geld gestolen (cash of met de bankpas van de oudere), juwelen en andere waardevolle spullen. Of er worden spullen verkocht van de oudere, hij/zij wordt afgeperst of gedwongen het testament te veranderen. Als zorgverleners, of familieleden de zorg(gelden) misbruiken, dan is dit ook een vorm van financiële uitbuiting. 

Hoe herken je ouderenmishandeling?

Signalen herkennen van mishandeling bij ouderen is moeilijk. Of het nu gaat om huiselijk geweld of geweld in de zorg. Bovendien is iedere situatie anders en reageert ieder mens verschillend. 

Signalen van financieel misbruik

Wat kun je doen tegen ouderenmishandeling?

  • Verzamel informatie en signalen

    Probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de situatie. Let op signalen of gedragingen die kunnen duiden op ouderenmishandeling. Dit kan helpen om een beter beeld te krijgen van wat er speelt.

  • Praat met anderen

    Bijvoorbeeld een buurvrouw, vriend van de familie, familielid of (wijk)verpleegkundige. Je bent vast niet de enige die de oudere kent. Praat met elkaar over je zorgen, want samen weet je vaak meer. Misschien hoorde jij iets en heeft een ander iets gezien. In dat geval kom je er samen achter of er iets aan de hand is. En als je je zorgen deelt, kun je ook samen nadenken over hoe je de oudere kunt helpen.

  • Praat met de oudere

    Als je een moment alleen kunt zijn met de oudere, is een praatje maken een goed idee. Laat merken dat je geïnteresseerd bent in hoe het met hem of haar gaat. Zo weet de oudere dat iemand hem of haar ziet en dat hij of zij niet alleen is. Stel daarna voorzichtig een open vraag over dat waar je je zorgen om maakt. Zo weet je meer over hoe het met de oudere gaat.

    Veel ouderen schamen zich voor het misbruik dat plaatsvindt. Ze praten dan ook niet makkelijk over de mishandeling, of herkennen het zelf niet als mishandeling. Vaak is de pleger belangrijk voor hen. Bijvoorbeeld omdat die boodschappen doet, klusjes in huis of de administratie regelt. Of omdat het familie is of een buurvrouw. Houd daar rekening mee in de wijze waarop het gespek met de oudere wordt gevoerd.

  • Praat met de pleger

    De kans is groot dat je niet zeker weet of er iets aan de hand is. Als je je er veilig bij voelt, kun je daarom de persoon die voor de oudere zorgt vragen hoe het eigenlijk gaat. Of praat eens met degene die bij de financiën helpt. Misschien is er niets aan de hand, of wordt de hulp aan de oudere hem of haar simpelweg te veel. Dan heeft ook deze persoon hulp nodig. Maar, je komt er pas achter als je het vraagt.

  • Neem contact op met de bank of notaris bij een vermoeden van financieel misbruik

    Financieel misbruik van ouderen kun je ook melden bij de bank waar het slachtoffer een bankrekening heeft. Of bij een notaris met wie gesproken wordt over het vastleggen of wijzigen van officiële documenten van de oudere. Afhankelijk van de situatie geven zij advies over wat je het beste kunt doen. Mogelijk gaan zij zelf ook onderzoek doen.

  • Schakel professionele hulp in

    Hieronder vind je hulporganisaties die jou verder kunnen helpen wanneer jij je zorgen maakt om de veiligheid van een oudere in jouw omgeving.

Deze organisaties kunnen je verder helpen